Kalsiyum, kemik ve diş sağlığı için önemli bir mineraldir. Normal kandaki kalsiyum seviyesi, 8.6-10.2 mg/dL arasında olmalıdır. Kandaki kalsiyum seviyesinin bu aralığın üzerine çıkması durumuna hiperkalsemi denir.
Hiperkalseminin temel nedeni, kalsiyumun kemiklerden serbestleşmesi veya böbrekler tarafından emilmemesidir. Bunun yanı sıra, hiperparatiroidizm, kanser ve aşırı kalsiyum alımı da kalsiyum yüksekliğine neden olabilir.
| Hiperkalsemi Nedenleri | |
|---|---|
| Hiperparatiroidizm | Primer Hiperparatiroidizm |
| Sekonder Hiperparatiroidizm | |
| Kanser | |
| Aşırı Kalsiyum Alımı |
Kalsiyum Yüksekliği Nedir?
Kalsiyum yüksekliği (hiperkalsemi), kandaki kalsiyum seviyesinin normal değerlerin üzerinde yükselmesidir. Vücutta meydana gelen birçok rahatsızlık, kalsiyum yüksekliğine neden olabilir. Bu durum, kemikler, kalp, böbrekler, sinir sistemi ve diğer organlarda ciddi sorunlara neden olabilir.
Hiperkalseminin Nedenleri Nelerdir?
Kandaki kalsiyum yüksekliğinin nedenlerinden biri hiperparatiroidizmdir. Bu durumda, paratiroid bezleri normalden fazla parathormon üretir. Primer hiperparatiroidizm, bir veya daha fazla paratiroid bezinde tümör varlığından kaynaklanırken, sekonder hiperparatiroidizm kalsiyum seviyesinin uzun süre düşük olması sonucu oluşabilir.
Kemik kanseri, lösemi, lenfoma, meme kanseri, böbrek kanseri gibi tümörler de kalsiyum yüksekliğine neden olabilir. Aşırı kalsiyum alımı da hiperkalsemiye neden olabilir. Aşırı kalsiyum içeren takviyeler, D vitamini yüksek olan besinler veya alerjik reaksiyon sonucu enjekte edilen kalsiyum yüksek kalsiyum seviyelerine sebep olabilir.
Hiperparatiroidizm
Hiperparatiroidizm, paratiroid bezlerinin normalden fazla parathormon üretmesi sonucu oluşan bir durumdur. Parathormon, vücutta kalsiyum seviyesini kontrol etmeye yardımcı olan bir hormondur. Hiperparatiroidizm altında yatan temel neden, bir veya daha fazla paratiroid bezinde tümör varlığıdır. Bu durum, kandaki kalsiyum seviyesinin yükselmesine ve hiperkalsemiye neden olur.
Primer hiperparatiroidizm en yaygın nedenlerden biridir ve bir veya daha fazla paratiroid bezinde benign (iyi huylu) bir tümör varlığına bağlı olarak gelişir. Sekonder hiperparatiroidizm ise, kalsiyum seviyesinin uzun süre düşük olması sonucu ortaya çıkar. Tersine, paratiroid bezlerinin hiperaktivitesine bağlı olmayabilir.
Hiperparatiroidizm, yorgunluk, iştahsızlık, mide bulantısı, idrara sık çıkma ve kas güçsüzlüğü gibi hafif semptomlarla kendini gösterebilir. Ancak, aşırı susuzluk, halsizlik, zihinsel bulanıklık, kusma, kabızlık, böbrek taşları, kalp ritim bozukluğu ve koma gibi hayatı tehdit edebilen semptomlar da görülebilir.
Hiperparatiroidizm, tedavi edilmediği takdirde, osteoporoz, böbrek taşları, depresyon ve kalp hastalığı gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Tedavi, hiperkalsemiyi etkileyen altta yatan nedeni hedefler ve kalsiyum seviyesini normale döndürmek için tasarlanmıştır. Bu, hidrasyon, ilaç tedavisi veya cerrahi müdahale gibi farklı yöntemlerle yapılabilir.
Primer Hiperparatiroidizm
Primer hiperparatiroidizm, bir veya daha fazla paratiroid bezinde tümör varlığı sonucu oluşur. Bu tür tümörler normal paratiroid bezlerindeki hücrelerin aşırı çoğalması sonucu ortaya çıkar. Çoğu zaman tümörler iyi huyludur ancak yüksek miktarda parathormon üretirler. Bu da kandaki kalsiyum seviyesinin artmasına neden olur. Primer hiperparatiroidizm, genellikle yaşlılarda görülse de kadınları daha fazla etkiler ve belirtileri arasında kemik ağrısı, yorgunluk, iştahsızlık ve depresyon gibi semptomlar yer alır.
Sekonder Hiperparatiroidizm
Sekonder hiperparatiroidizm, kandaki kalsiyum seviyesinin uzun süre düşük olması sonucu oluşur. Bu durumda, paratiroid bezleri normalden daha fazla parathormon üretir. Bu durum, kronik böbrek hastalığı, D vitamini eksikliği veya kalsiyum emilimini etkileyen diğer durumlar gibi bir altta yatan sağlık sorunundan kaynaklanabilir. Tedavi, altta yatan nedenin tedavisiyle başlar ve böylece kalsiyum seviyesi normale dönebilir.
Kanser
Kemik kanseri, lösemi, lenfoma, meme kanseri, böbrek kanseri gibi tümörler kalsiyum yüksekliğine neden olabilir. Bu tümörler kalsiyum salınımını arttırabilir veya kemik erimesine neden olabilir, bu da kalsiyumun kan dolaşımına karışmasına neden olabilir. Kanser olgularında tedavi, genellikle tümörün çıkarılması veya kemoterapi ve radyasyon tedavisini içerir. Kanser tedavisi, kalsiyum seviyelerini kontrol altına almak için uygulanabilir.
Aşırı Kalsiyum Alımı
Aşırı kalsiyum alımı hiperkalsemiye neden olabilir. Bunun sebepleri arasında takviyeler, D vitamini yüksek olan besinler ve alerjik reaksiyon sonucu enjekte edilen kalsiyum yer almaktadır. Takviyelerin kontrollü kullanımına dikkat edilmelidir. Ayrıca yüksek kalsiyum içeren besinlerin tüketimi de sınırlanmalıdır. Alınan aşırı kalsiyumun vücutta atılması hayati öneme sahiptir. Bu sebeple, uygun tedaviler uygulanarak kalsiyum seviyesi normal düzeye indirilmelidir.
Hiperkalseminin Belirtileri Nelerdir?
Kalsiyum yüksekliği (hiperkalsemi), kandaki kalsiyum seviyesinin normal değerlerin üzerinde yükselmesidir. Hiperkalseminin belirtileri, hafiften ağır olabilen bir dizi semptomu içerebilir. Hafif semptomlar arasında yorgunluk, iştahsızlık, mide bulantısı, idrara sık çıkma, kas güçsüzlüğü bulunurken, ağır semptomlar arasında aşırı susuzluk, halsizlik, zihinsel bulanıklık, kusma, kabızlık, böbrek taşları, kalp ritim bozukluğu ve koma gibi hayati tehlike taşıyan semptomlar yer alır. Bu semptomlar, kalsiyum yüksekliği nedeniyle vücudun normal fonksiyonları üzerindeki etkilerinden dolayı ortaya çıkar.
Hafif Semptomlar
Hiperkalsemi durumunda, bazı hastalar hafif semptomlar yaşayabilirler. Bunlar:
- Yorgunluk
- Iştah kaybı
- Mide bulantısı
- İdrara sık çıkma
- Kas güçsüzlüğü
Bu semptomlar genellikle hafif düzeyde olmakla birlikte, diğer semptomlarla birleşerek hayatı tehdit edebilecekleri zamanlar da olabilir. Hiperkalsemi şüphesi olan herkes, semptomlarını doktorlarına bildirmelidir.
Ağır Semptomlar
Ağır Semptomlar
Aşırı susuzluk, halsizlik, zihinsel bulanıklık, kusma, kabızlık, böbrek taşları, kalp ritim bozukluğu, koma gibi hayatı tehdit edebilen semptomlar hiperkalseminin ağır semptomlarıdır. Aşırı su kaybı nedeniyle susama hissi ve ağız kuruluğu ile birlikte cilt kuruluğu, koyu renkli idrar ve idrar miktarında azalma da görülebilir.
Halsizlik, yorgunluk, güçsüzlük, zayıflık gibi semptomlar da yaygındır. Beyinde kalsiyum seviyesindeki artış, zihinsel bulanıklık, hafıza kaybı, uyuşukluk ve hatta konvülziyonlara da neden olabilir.
Kusma, mide bulantısı, hazımsızlık ve kabızlık sık görülen semptomlar arasındadır. Böbrek taşları, aşırı kalsiyum nedeniyle idrarda yüksek konsantrasyonda kalsiyum oluşması sonucu oluşabilir.
Kalp ritim bozukluğu, hipertansiyon, kalp krizi riskinin artması ve hatta koma gibi hayatı tehdit eden semptomlar da görülebilir. Tedavi edilmesi gereken ciddi bir durumdur.
Hiperkalsemi Nasıl Tedavi Edilir?
Kalsiyum seviyesinde yükselme teşhis edilirse, tedavi edilmelidir. Tedavinin temel amacı, güvenli bir kalsiyum seviyesine ulaşmaktır. Tedavi yöntemi, hiperkalsemiye neden olan faktöre bağlı olarak belirlenir.
Bazı hafif hiperkalsemi durumlarında tedavi gerekmez ve yalnızca düzenli takip önerilir. Ancak, aşırı kalsiyum seviyesine neden olan durumlarda, tedavi edilmesi hayati önem taşır.
Birincil hiperparatiroidizm veya kanser teşhisi konulan hastalar genellikle cerrahi işlem önerilir. Ayrıca, ilaç tedavisi ve hidrasyon tedavisi de uygulanabilir. Diüretikler, kalsitonin, biphosphonatlar ve kortikosteroidler gibi ilaçlar kullanılabilir.
Hidrasyon tedavisi, hastanın bol miktarda sıvı tüketmesini ve böylece böbreklerin kalsiyumu idrardan atmasını sağlamayı amaçlar.
Bu nedenle, hiperkalsemi teşhisi konduğunda, bir doktorla birlikte tedavi seçenekleri hakkında konuşmak önemlidir.
Ender Olarak Hiçbir Tedavi Gerekmemektedir
Ender olarak, hafif hiperkalsemi durumlarında tedaviye gerek olmayabilir. Bu tür durumlarda, kalsiyum seviyesinin normal sınırlarına düşürülmesi için hastanın sadece düzenli olarak takip edilmesi yeterli olabilir. Ancak, semptomlar ağırsa veya altta yatan bir sağlık sorunu varsa, tedaviye başlamak önemlidir.
Hidrasyon
Hiperkalsemi tedavisinde etkili yöntemlerden biri bol miktarda sıvı alımıdır. Yeterli miktarda sıvı tüketmek vücudun kalsiyum seviyesini düşürür. Genellikle doktorlar, hastaları su, meyve suları, çorba gibi sıvı yüksek içecekler tüketmeye teşvik eder. Bunun yanı sıra, hastalarda böbrek taşı riskini azaltmak için sıvı tüketimi artırılabilir.
İlaç Tedavisi
İlaç tedavisi, kalsiyum yüksekliğinin azaltılmasına yardımcı olabilir. Bu tedavi yöntemi arasında:
- Diüretikler: İdrarla kalsiyum atılımını arttırarak kalsiyum seviyesini düşürürler.
- Kalsitonin: Kemiklerden kalsiyum atılımını arttırarak kalsiyum seviyesini düşürür. Ancak, bu tedavi yöntemi genellikle sınırlı sayıda hastada kullanılır.
- Biphosphonatlar: Kemiklerdeki kalsiyumu tutarak kalsiyum seviyesini düşürürler. Bu ilaçlar, genellikle kemik erimesi tedavisi için kullanılır ve hiperkalsemi tedavisinde ikinci sırada yer alır.
- Kortikosteroidler: Bazı kanser türlerinde kalsiyum yüksekliğine neden olan enflamatuar süreçleri azaltır ve kalsiyum seviyesini düşürür.
Cerrahi
Eğer hiperkalseminiz kanser gibi aşırı kalsiyum üreten bir tümör veya hiperparatiroidizm gibi bir durum nedeniyle ortaya çıkmışsa, cerrahi tedavi gerekli olabilir. Cerrahi, kanserli tümörün veya aşırı kalsiyum üreten paratiroid bezinin çıkarılmasını içerebilir. Bu işlemler, uzman hekimler tarafından gerçekleştirilmelidir ve genellikle ameliyat sonrası iyileşme dönemi gerektirir. Cerrahi müdahale, diğer tedavi yöntemlerinin yetersiz olduğu durumlarda kullanılır ve hastanın sağlığının iyileştirilmesine yardımcı olabilir.